Ο Βασίλης ο Αρβανίτης / Στράτη Μυριβήλη

"Είναι λογής παλικαριές, είναι και λογής παλικάρια. Το κάθε τι στη ζωή το αγναντεύεις και το χαίρεσαι μέσα στον περίγυρό του. Όμως μέσα του είναι κ' ένας σκοπός που το κυβερνά, κι αυτός είναι που του δίνει το νόημά του. Κάθε καρπός θέλει τη γης και το κλίμα του για να μελώσει, θέλει κ' ένα στόμα να τον βυζάξει. Κάθε καράβι θέλει τα νερά του για να πλέψει, όμως η μοίρα του, εκεί σ' ένα μακρινό λιμάνι στέκεται και το καρτερεί. Ετσ' είναι. Μόνο το Βασίλη τον Αρβανίτη, που στάθηκε μέσα στα παιδιάτικά μου όνειρα ο αρχάγγελος της παλικαριάς, τόσα χρόνια περνούσαν από πάνω μου, μέστωναν τη στόχασή μου, και μολαταύτα δε μπορούσα να καταλάβω το θάμα της ορμής του. Τι γύρευε, πού τραβούσε και τι πίστευε. Και μόνο τώρα, που ωρίμασε ο καημός στην ψυχή και στέριωσε ο καιρός την αντριά μου, τον κατάλαβα..."
Η υπόθεση της νουβέλας εξελίσσεται στο χωριό του Μυριβήλη τη Συκαμιά στο νησί της Λέσβου κατά την πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα. Εκείνη την εποχή το νησί είχε μικτό πληθυσμό Ελλήνων και Τούρκων. Οι Έλληνες, οι οποίοι ήταν η πλειοψηφία δεν είναι κύριοι του εαυτού τους και ονειρευόταν τη μέρα που θα απελευθερωθούν από τον τουρκικό ζυγό και να ενωθούν με την ηπειρωτική Ελλάδα. (από άλλη πηγή)